Położenie, orientacja w administracyjnym podziale miasta
Osiedle Powstańców Śląskich (mylnie zwane także "Południe" - to nazwa obrębu kartograficznego zawierającego w sobie znacznie większy obszar) leży na południe od historycznego centrum miasta. Sąsiaduje z osiedlami: Przedmieście Świdnickie, Huby, Borek i Gajowice. Jego granice wyznaczają ulice: od północy Owsiana, Nasypowa i Swobodna, od wschodu Borowska i Ślężna, od południa aleje Wiśniowa i generała Józefa Hallera, od zachodu zaś Gajowicka i Zaporoska. Osią urbanistyczną Osiedla jest ulica Powstańców Śląskich z wyraźnie zarysowaną dominantą w formie ronda - placu o tej samej nazwie.
Historia
Osiedle Powstańców Śląskich swój rodowód wywodzi z podwrocławskiej Nowej Wsi (łac. Villa Nova, niem. Neudorf, czasem dla odróżnienia od innych Nowych Wsi wokół Wrocławia nazywana „Komandorską”). Zapewniała ona zaopatrzenie miasta w warzywa i owoce. W XIX wieku, po kasacie klasztorów i zburzeniu miejskich fortyfikacji wieś Neudorf wraz z dzielącym ją od miasta Przedmieściem Świdnickim zaczęła zmieniać charakter na coraz bardziej miejski. W 1868 Nową Wieś przyłączono formalnie do miasta, w tym samym czasie przecinające ją w kierunku południkowym naturalne przedłużenie ulicy Świdnickiej w kierunku Borka (Kleinburg) przemianowano z Kleinburgerchaussee na Kleinburgerstraße, tą nieznaczną zmianą (z „szosy” na „ulicę”) podkreślając jej przynależność do miasta. Wkrótce potem dokonano parcelacji kolonii willowej w Borku, a wzdłuż Kleinburgerstraße podjęto działania urbanistyczne zmierzające do stworzenia tu reprezentacyjnego Przedmieścia Południowego. Kleinburgerstraße przemianowano ponownie poszerzając ją do 27-metrowej szerokości alei i nadając jej (w 1877) za patrona cesarza Wilhelma I (Kaiser-Wilhelm-Straße). Zaczęły tu powstawać najbardziej reprezentacyjne wille i kamienice najbogatszych mieszkańców miasta. Mieszkania były bardzo duże, miały często nawet 300 m² powierzchni, a przed kamienicami urządzano ogrody. W południowej części osiedla wytyczono duży okrągły plac otoczony ulicą, dzisiejszy Plac Powstańców Śląskich. Przy rondzie w 1911 wybudowano okazały gmach Wyższego Urzędu Górniczego (dziś – Zakład Energetyczny), a w 1916 tuż przed granicą z Borkiem – gmach Dyrekcji Okręgu Pocztowego (także po wojnie była tu m.in. Dyrekcja Wojewódzka „Poczta Polska, Telefon i Telegraf” i Dyrekcja Okręgu Poczty i Telekomunikacji). W latach trzydziestych XX wieku ulicę przebudowano, przenosząc torowisko tramwajowe na wydzielony pomiędzy jezdniami pas zieleni. 20 kwietnia 1938, w 49. urodziny Hitlera na cześć bojówek Sturmabteilungen (SA) ulicę ponownie przemianowano, nazywając ją Straße der SA.
W trakcie walk o Festung Breslau rejon ten leżał na głównym kierunku natarcia Armii Czerwonej na centrum miasta (prawdopodobnie dlatego, że nie ma tu żadnych rzek, kanałów, fos i odnóg Odry, tak licznych we wszystkich innych dzielnicach miasta, a znacznie utrudniających postęp atakujących wojsk). Wielotygodniowy ostrzał i bombardowanie tej okolicy, wzmagany planowymi wyburzeniami niemieckich obrońców spowodował zniszczenie niemal wszystkich tutejszych budynków w stopniu tak znacznym, że nie nadawały się do odbudowy.
Przez kilkanaście lat po wojnie obszar ten – po wyburzeniu resztek przedwojennych budynków i wyremontowaniu kilku nadających się do odtworzenia – pozostawał niemal całkiem pustym, ponadstuhektarowym niezabudowanym placem. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych rozpoczęto szybką zabudowę tego terenu w technologii wielkopłytowej. Obszar podzielono na cztery części (A - Anna, B - Barbara, C – Celina i D - Dorota) wzdłuż osi ulic Wielkiej oraz Powstańców Śląskich. Wśród ówczesnej zabudowy spółdzielczej wyróżnia się tzw. „mrówkowiec” (11-kondygnacyjny budynek długości 235 metrów z 800 mieszkaniami przy ul. Drukarskiej); pozostałe budynki zbudowane w tym czasie są na ogół standardowymi 5 lub 11-kondygnacyjnymi blokami mieszkalnymi. Pod koniec lat 70. wybudowano w północnej części terenu – przy skrzyżowaniu ulic Powstańców Śląskich i Swobodnej – 11-kondygnacyjny hotel „Wrocław”, jeden z pierwszych we Wrocławiu obiektów oddanych „pod klucz” przez firmę zagraniczną YP-Group Helsinki, a w roku 1982 (po 8 latach budowy) przy skrzyżowaniu ulic Powstańców Śląskich i Wielkiej oddano do eksploatacji 25-kondygnacyjny biurowiec Poltegor Centre, wówczas jeden z najwyższych w Polsce (obecnie rozebrany i zastąpiony budynkiem Sky Tower – tym razem już najwyższym w kraju). Obrazu Osiedla dopełniło wybudowanie w latach 80. i 90. po wschodniej stronie ulicy Powstańców Śląskich charakterystycznych budynków zwanych „galeriowcami”, z przylegającymi do nich aneksami usługowymi.
Do dziś w większości niezabudowany pozostaje obszerny, 4,5-hektarowy plac pośrodku osiedla, położony pomiędzy dawnym hotelem „Wrocław” (obecnie Novotel Wrocław Centrum oraz Ibis Wrocław Centrum), a wybudowanym w miejsce budynku Poltegor wieżowcem „Sky Tower”. Plac ten 1 czerwca 1997 na zakończenie 46 Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego był miejscem mszy z udziałem Jana Pawła II, w której uczestniczyło około dwustu tysięcy osób.
